Vermogensadvies 96% 8 Februari 2023
Na een lange aanloop is op 30 maart 2022 het wetsvoorstel Wet toekomst pensioenen (WTP) ingediend bij de Tweede Kamer. Dit wetsvoorstel voorziet in een ingrijpende wijziging van het huidige pensioenstelsel in Nederland. Dat werd vooral ingegeven door de wens om het huidige stelsel met de doorsneepremie overboord te zetten. Ook moet de wijziging het probleem van dekkingsgraadtekorten, waardoor niet kon worden geïndexeerd, uit de wereld helpen.
De WTP voorziet nog maar in één soort pensioenregeling: de premieovereenkomst. De uitkeringsovereenkomst (eindloon- en middelloonregeling) en de kapitaalovereenkomst verdwijnen. In het nieuwe stelsel is er ook een belangrijk verschil met de premieovereenkomst zoals we die nu kennen: er wordt straks niet meer gewerkt met de nu bekende premiestaffels, waarbij gelijkheid van de pensioenopbouw wordt nagestreefd. In plaats daarvan is gelijkheid van de pensioenpremie straks het uitgangspunt. Dat betekent dat binnen een regeling iedereen, jong en oud, bij hetzelfde salaris dan ook dezelfde pensioenpremie ontvangt. Die premie wordt net als nu belegd, zodat de hoogte van de latere pensioenuitkeringen moeilijk valt te voorspellen.
Drie varianten
Er kan straks worden gekozen voor een van de volgende varianten:
- De solidaire premieovereenkomst: hierbij zitten alle deelnemers, zowel tijdens de opbouw- als uitkeringsperiode, bij elkaar in dezelfde pensioenpot. Er wordt belegd volgens het lifecycleprincipe, maar men kan daar zelf geen keuzes in maken.
- De flexibele premieovereenkomst: hierbij hebben de deelnemers een meer persoonlijke pensioenpot, die voor opbouwers en gepensioneerden is gescheiden. Ook kan men ervoor kiezen om af te wijken van de lifecycle-default en zo zelf keuzes te maken voor de onderliggende beleggingen. Op de pensioeningangsdatum kan de deelnemer ook kiezen voor een vast pensioen in plaats van doorbeleggen.
- De premie-uitkeringsovereenkomst: dit lijkt op de vorige optie, met als extra mogelijkheid om in de laatste vijftien opbouwjaren de premie aan te wenden voor een gegarandeerd pensioen.
De opties 1 en 2 kunnen door alle uitvoerders worden aangeboden, maar optie 3 alleen door pensioenverzekeraars. In dat geval kan er toch worden gekozen voor meer zekerheid.
Hete hangijzers
Een van de belangrijkste discussies tijdens de parlementaire behandeling betrof het invaren: moeten de opgebouwde pensioenaanspraken worden ingebracht in het nieuwe stelsel en zo ja, hoe dan? De zogenaamde Commissie Parameters heeft hierover advies gegeven. Een ander punt is de compensatie van de middengroepen: deelnemers in de leeftijd van 40-50 jaar ondervinden ook nadeel van de overgang naar het nieuwe stelsel. De vraag is hoe dit nadeel geheel of gedeeltelijk kan worden tenietgedaan.
Witte vlekken
Verder was het belangrijk om ook de oppositie tegemoet te komen, want de huidige coalitie heeft geen meerderheid in de Eerste Kamer. Vooral vanuit de PvdA en GroenLinks klonk de wens om werk te maken van regelingen voor zzp’ers en werknemers in de zogenaamde witte vlekken. Uit onderzoek bleek dat ruim 900.000 werkenden in Nederland niets voor hun pensioen hebben geregeld. Daarom zijn ook hiervoor maatregelen opgenomen.
Partnerpensioen
Ook het partnerpensioen is flink aangepakt. Men vond het belangrijk om dit beter en eenduidiger te regelen, zodat het voor de werknemer en de partner begrijpelijker werd. Het belangrijkste is dat het partnerpensioen dat ingaat bij overlijden vóór de pensioeningang in het nieuwe stelsel niet langer is afgeleid van het (opgebouwde of haalbare) ouderdomspensioen, maar van het salaris. Het WTP voorziet in een partnerpensioen van maximaal 50% van het salaris en bijbehorend wezenpensioen van 20% van het salaris. Deze aanspraken worden op risicobasis verzekerd, dus het is belangrijk om dit bij overgang naar een nieuwe werkgever te bekijken. Het partnerpensioen dat ingaat bij overlijden na de pensioeningang verandert niet.
Gedeeltelijke opname
Vanaf de start van het nieuwe pensioenstelsel wordt het mogelijk om maximaal 10% van de pensioenpot ineens op te nemen. Dit was onderdeel van de Wet bedrag ineens, RVU en verlofsparen, maar gaat vermoedelijk op 1 januari 2024 in. Hiermee kunnen deelnemers op op de pensioeningangsdatum een bedrag van maximaal 10% (minder mag ook) van het pensioenkapitaal ineens opnemen. Daarover moet dan uiteraard direct progressief belasting worden betaald.
Wel zijn hieraan wat spelregels verbonden. Zo is de keuze voor een hoog-laagpensioen dan niet meer mogelijk, moet er minimaal een pensioen resteren dat gelijk is aan de afkoopgrens voor een klein pensioen (2023: € 594,89) en is in de meeste gevallen instemming van de partner nodig. In dit kader is het goed om te weten dat deze partiële afkoop ook mogelijk wordt voor de dga met pensioen in eigen beheer en ook voor lijfrentes.
Verruiming derde pijler
Een van de meest in het oog springende maatregelen voor zzp’ers en werknemers in de witte vlekken zien we terug in de verruiming van de derde pijler. Het resultaat daarvan is niet alleen dat aftrek ook nog tot vijf jaar na AOW-ingang is toegestaan, maar vooral dat de aftrekruimte in zowel de jaarruimte als reserveringsruimte aanzienlijk groter wordt. En meer algemeen worden de uitgangspunten voor de derde pijler (lijfrente) meer in lijn gebracht met die van de tweede pijler (pensioen).
Stand van zaken
Op 22 december 2022 is het wetsvoorstel WTP door de Tweede Kamer aangenomen. De verwachting is dat, zeker nu ook PvdA en GroenLinks op onderdelen tegemoet zijn gekomen, de stemming in de Eerste Kamer over enige tijd ook tot een meerderheid zal leiden.
Daarna komen er drieënhalf overgangs- en implementatiejaren, waarin de transformatie naar het nieuwe stelsel kan plaatsvinden. Uiterlijk 1 januari 2027 zullen dan alle pensioenregelingen zijn aangepast.
